Polecane artykuły
Jan Barcz
Charakter prawny i struktura Traktatu o przystąpieniu Polski do UE
M
imo pewnych formalnoprawnych kontrowersji, przystąpienie Polski do UE przeprowadzone zostało w trybie przewidzianym Konstytucją RP, za zgodą obywateli wyrażoną w referendum ogólnokrajowym. W referendum wzięła udział więcej niż połowa usprawnionych do głosowania (58,85 proc.), z których więcej niż połowa (77,45 proc.) wypowiedziało się na rzecz członkostwa Polski w UE. Tym samym Prezydent RP został upoważniony do ratyfikowania Traktatu o przystąpieniu do UE.
W płaszczyźnie międzynarodowej, jednolitą podstawę prawną przyjęcia państwa do UE stanowi art. 49 Traktatu o UE (dawny art. O). W obecnym procesie rozszerzenia Unii Europejskiej została zachowana dotychczasowa struktura dokumentów akcesyjnych. W jej skład weszły: Traktat o przystąpieniu (tzw. Traktat akcesyjny sensu stricto); Akt dotyczący warunków przystąpienia do UE oraz dostosowań w Traktach stanowiących podstawę UE (stanowiący wraz z Traktatem o przystąpieniu tzw. Traktat akcesyjny sensu largo); Akt Końcowy.
Charakter prawny tych dokumentów jest zróżnicowany. Traktat o przystąpieniu jest wielostronną umową międzynarodową, należącą jednocześnie do prawa pierwotnego Unii. Skutkuje uzyskaniem przez państwo przystępujące pełni praw i koniecznością wypełniania wszystkich zobowiązań wynikających z członkostwa. Jego struktura i charakter prawny odpowiadają dotychczasowym doświadczeniom praktycznym. Akt dotyczący warunków przystąpienia do UE obejmuje pięć części: zasady; zmiany w traktatach; postanowienia stałe; postanowienia tymczasowe i postanowienia dotyczące wprowadzenia w życie. Akt końcowy zawiera deklaracje polityczne państw związane z procesem rozszerzenia UE.
Kamilla Duda
MAMY PRAWO WIEDZIEĆ
– Dostęp do oficjalnych dokumentów w Unii Europejskiej
Brak przejrzystości w podejmowaniu decyzji i ograniczony dostęp do dokumentów UE nie przyczynia się do postrzegania Unii Europejskiej jako instytucji bliskiej obywatelom. Dostęp do oficjalnych dokumentów, który stanowi przecież źródło informacji, jest jednym z ważniejszych elementów umożliwiających wprowadzenie w życie traktatowej zasady przejrzystości. Prawo to potwierdza Karta Praw Podstawowych UE, która w art. 42 wymienia prawo dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, i stanowi polityczne odbicie fundamentalnych praw normatywnego porządku UE.
Początki dostępu do dokumentów sięgają roku 1993. Wówczas we Wspólnotach przyjęto Regulamin dotyczący dostępu do dokumentów Komisji i Rady. Każda osoba mogła wnioskować o udostępnienie jej dokumentów, nawet bez wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Kolejnym etapem było przyjęcie na konferencji w Amsterdamie stosownego artykułu ustanawiającego prawo dostępu do dokumentów na poziomie traktatowym. Do Traktatu ustanawiającego WE dodano wtedy artykuł 191a (po zmianie numeracji – art. 255), który gwarantuje prawo dostępu do dokumentów Komisji, Rady lub Parlamentu Europejskiego. Prawo to przysługuje obecnie nie tylko każdemu obywatelowi Unii Europejskiej, ale i każdej osoby fizycznej lub prawnej zamieszkałej lub mającej swoją siedzibę na terytorium Unii. Szczegółowe zasady dostępu do dokumentów określa akt prawa wtórnego (Rozporządzenia Rady 1049/2001) i zasady wewnętrzne (regulaminy) poszczególnych instytucji.
Jolanta Horak
Obywatelstwo a problem migracji zarobkowej
Nasila się proces migracji Polaków, którzy w poszukiwaniu lepszych warunków pracy świadczą pracę poza granicami kraju. Zasada swobodnego przepływu pracowników jest konsekwencją swobody przepływu osób zagwarantowaną przepisami Traktatu Rzymskiego i wieloma innymi aktami prawnymi. Definicja przepływu pracowników odnosi się do osób, które odpowiadają definicji pracownika sformułowanej przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości na użytek regulacji wspólnotowych. Element podporządkowania poleceniom, występujący w stosunku pracy, jest kryterium które pozwala odróżnić pracowników od osób wykonujących pracę na własny rachunek, które również korzystają z prawa swobodnego przepływu. Osoby fizyczne, które nie mają na terytorium RP miejsca zamieszkania lub przebywają nie dłużej niż 183 dni w ciągu roku, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na jej terytorium. W Holandii, wydano w 1989 roku dekret „Double Taxation Avoidance Decree of the Netherlands”. Akt ten reguluje kwestię zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu krajowych osób fizycznych i prawnych (w tym podatku VAT). W Polsce sprawy te są regulowane przez bezpośrednie umowy podatkowe, które tworzą lepszy klimat dla kontaktów gospodarczych oraz dla zwiększania liczby inwestycji. Jak wynika z analizy obydwu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartymi przez Polskę z Niemcami i Holandią zawierają one bardzo zbliżone regulacje, które różnią się tylko w niewielu kwestiach.